قیمومیت یعنی چه و چه کسانی به قیم نیاز دارند؟

مجموعه: کوچه پس کوچه های تفاهم

 

قیمومیت یعنی چه؟ شرایط و وظایف قیم چیست 

قیمومیت از نظر حقوقی به معنی تعیین قیم قانونی برای فرد محجور است که توانایی تصمیم گیری در امور مالی و غیر مالی خودش را ندارد. 

قیمومیت در ایران، قانونی حقوقی است که برای حمایت از حقوق محجوران پیش بینی شده است. قیم به کسی گفته می شود که بعد از صدور حکم قیمومیت در دادگاه میتواند وظیفه اداره امور مالی و در برخی مواد امور غیرمالی فرد محجور ( مانند اجازه اشتغال ) را بر عهده بگیرد. 

 

برای صدور حکم قیمومیت باید برای رسیدگی در ددادگاه، دادخواستی به ثبت برسانید. 

در اغلب موارد قیمومیت را با حضانت اشتباه می گیرند ولی قواعد حاکم برای این دو کاملا متفاوت است.

 

 

چه کسانی نیاز به قیم دارند؟

بر اساس قانون افرد صغیر، مجنون و سفیه، افرادی که دارای محجوریت هستند و نمیتوانند امور خود را اداره کنند نیاز به قیم دارند. 

این افراد به دلیل حجر در دخل و تصرف در اموال و امور غیر مالی خود منع شده اند مگر در مواردی که قانون اجازه داده باشد مثلا سفیه به کسی گفته می شود که عقل معاش ندارد ولی صلاحیت تصمیم گیری در سایر امور را دارد. 

 

قیمومیت یعنی چه؟

برای تعریف معنی قیمومیت در حقوق ایران، در ابتد باید تریف محجور را بشناسیم. 

محجور کسی است که با وجود اهلیت تمتع از اهلیت استیفا برخوردار نیست یعنی با وجودی که میتواند از حقوق مالی و غیر مالی برخوردار باشد ولی صلاحیت دخل و تصرف در اداره امور مالی و غیر مالی خود را ندارد. 

قیمومیت در لغت به معنی سرپرستی و قیم بودن است و در واقع نهادی است برای سر و سامان دادن امور حقوقی و مالی محجوران. 

 

 

قیم کیست؟

قیمومیت به معنی قیم بودن است ، حال باید برایتان توضیح بدهیم که قیم کیست ، در چه مواردی منصوب می شود و چه وظایفی دارد. 

ولایت قهری در قانون به معنی تسلط بر امور محجور است. ولایت قهری در درجه اول به عهده ولی خاص یعنی پدر ، پدربزرگ یا جد پدری است. 

 

در صورتی که محجور ، ولی خاص نداشته باشد ، سرپرستی و اداره امورش با قاضی است و قاضی میتواند ولایت خودش را اعمال نماید یا این که شخصی را برای این کار انتخاب کند. 

از آنجا که امروزه قیمومیت یک نهاد حقوقی است بنابراین همیشه از طرف دادگاه به یک شخص خاص واگذار می شود و دادگاه بر کار او نظارت خواهد داشت و در صورت تخلف از قوانین قیمومیت امکان عزل قیم برای دادگاه وجود دارد. 

 

در صورتی که فرد صغیر که هنوز به سن قانونی نرسیده است ولی خاص نداشته باشد ، قانون برایش قیم انتخاب میکند. 

افراد مجنون و افراد غیر رشیدی که جنون یا عدم رشدشان به زمان کودکی شان متصل بوده و ولی خاص ندارند با مجنون و غیر رشیدی که جنون او به کودکی اش متصل نبوده ، قیم نیاز دارند. 

 

با توجه به توضیحات گفته شده قیم فردی است که با حکم دادگاه که به آن حکم قیمومیت گفته می شود ، اداره امور مالی و حقوقی محجور را بر عهده دارد. 

دادگاه برای تعیین قیم ابتدا افرد نزدیک به محجور را در نظر می گیرد. 

 

وظایف قیم چیست؟

– مراقبت و نگهداری از محجور در زمینه اموال و امور مالی

– پرداخت نفقه افراد واجب النفقه تحت سرپرسیتی افراد محجور

– ارائه حساب تصدی اموال به صورت سالانه به دادستان

– پیگیری امور بهداشتی و درمانی محجور و پرداخت هزینه های مربوطه

– اجازه اشتغال به محجور در صورت طلاحدید

– قیم باید در گرفتن تصمیمات خود ، مصلحت محجور را در نظر داشته با شید و هنگام فروش اموال غیر منقول از دادگاه اجازه بگیرد در غیر این صورت میتواند به صورت قانونی نسبت به عزل او اقدام کرد. 

 

 

روش صدور حکم قیمومیت

حکم قیمومیت بعد از طی شدن مراحل تعیین قیم از طرف دادگاه صادر می شود که در آن قیم و حدود اختیارات او مشخص شده است و قیم میتواند به صورت قانونی و در نظر گرفتن مصلحت محجور ، اموال و امور مالی او را پیگیری و مدیریت کند. 

از آنجا که احتمال دارد قیم در انجام وظایفش کوتاهی کند و خلاف مصلحت محجور عمل نماید ، امکان عزل قیم در قانون پیش بینی شده است. 

 

مراحل و نحوه صدور حکم قیمومیت عبارت است از :

1 – مراجعه حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا سامانه اینترنتی باری ثبت دادخواست برای تعیین قیم 

2 – مراجه به دایره سرپرستی دادگاه برای ارائه مدارک 

3 – تایید صلاحیت برای قیم شدن از طرف دادستان

4 – صدور حکم قیمومیت توسط دادگاه

 

در چه مواردی قیم عزل می شود؟

1 –  مشخص شدن عدم امانت داری

2 – ارتکاب به جنایت ، سرقت ، خیانت در امانت ، کلاهبرداری ، اختلاس ، هتک ناموس و رفتار منافی عفت ، جنجه نسبت به کودکان ، ورشکستگی به تقصیر یا به تقلب 

3 – محکوم به حبس شدن به هر دلیلی 

4 – اعلام ورشکستگی

5 – عدم لیاقت و توانیایی در اداره اموال

6 – در صورتی که قیم مالی را که متعلق به محجور بوده عمدا جزو دارایی او اعلام نکرده باشد .

7 – در صورتی که دادستان با دلایل موجه از دادگاه تقاضای تضیمن از قیم داشته باشد و قیم برای ارائه تضمین در دادگاه حاضر نشود. 

8 – قیم باید هر سال حساب رسید اموال رابه دادستان ارائه کند و اگر تاخیرش بیشتر از یک ماه باشد.

 

گردآوری : بخش زناشویی بیتوته